Trong thế giới kinh doanh, lựa chọn mô hình kinh doanh không chỉ quyết định cách vận hành mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và lợi nhuận. Nhưng liệu doanh nghiệp có thể đạt được cả hai yếu tố này cùng lúc? Hay phải đứng trước sự lựa chọn khó khăn giữa doanh thu cao và lợi nhuận ròng tối ưu?

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ sự khác biệt giữa các mô hình kinh doanh và cách mỗi mô hình ảnh hưởng đến hiệu quả tài chính, từ đó đưa ra lựa chọn phù hợp với mục tiêu của doanh nghiệp.

1. Tầm quan trọng của việc lựa chọn mô hình kinh doanh

Mỗi doanh nghiệp đều có một chiến lược riêng để phát triển và cạnh tranh. Tuy nhiên, đằng sau sự thành công của bất kỳ doanh nghiệp nào cũng là sự kết hợp giữa:

- Doanh thu: Tổng số tiền thu được từ hoạt động kinh doanh.

- Lợi nhuận ròng: Phần còn lại sau khi trừ tất cả các chi phí.

Trong khi doanh thu có thể tăng cường vị thế trên thị trường và mở rộng thị phần, lợi nhuận ròng lại là chìa khóa để duy trì sự phát triển bền vững. Do đó, mô hình kinh doanh mà doanh nghiệp lựa chọn sẽ là yếu tố then chốt trong việc cân bằng giữa hai mục tiêu này.

Lựa chọn mô hình kinh doanh phù hợp có phải giải pháp tối ưu 

2. Phân tích các mô hình kinh doanh qua ví dụ thực tế

2.1 Mô hình chú trọng doanh thu: Điển hình từ ngành bán lẻ giải trí

Trong ngành bán lẻ giải trí, sự khác biệt giữa các mô hình kinh doanh đã cho thấy mức độ tác động đến doanh thu rõ rệt. Dưới đây là ba ví dụ điển hình:

- Three Squirrels: Với chiến lược tập trung hoàn toàn vào kênh trực tuyến, doanh nghiệp này đã dẫn đầu ngành với doanh thu hàng chục tỷ nhân dân tệ mỗi năm.

- Bestore: Lựa chọn mô hình cân bằng giữa trực tuyến và ngoại tuyến với tỷ lệ gần như 50:50, doanh nghiệp này đạt vị trí thứ hai về doanh thu.

- YanJinPuZi: Tập trung chủ yếu vào kênh ngoại tuyến và chỉ bổ trợ bằng kênh trực tuyến, doanh thu của YanJinPuZi thấp hơn hai đối thủ kể trên.

Những lợi thế của mô hình chú trọng doanh thu

Các doanh nghiệp tận dụng hiệu quả kênh trực tuyến thường đạt được doanh thu lớn hơn nhờ:

- Không giới hạn địa lý: Bán hàng trực tuyến phá vỡ rào cản địa lý, giúp mở rộng thị trường nhanh chóng.

- Xu hướng tiêu dùng thay đổi: Đại dịch và sự phát triển của "kinh tế lười biếng" đã thúc đẩy mạnh mẽ nhu cầu mua sắm trực tuyến.

- Chi phí mở rộng thấp hơn: So với việc mở cửa hàng ngoại tuyến, mở rộng thị trường trực tuyến tiết kiệm chi phí hơn, đặc biệt với quy mô lớn.

Tuy nhiên, điểm quan trọng cần lưu ý là doanh thu cao không đồng nghĩa với lợi nhuận cao. Một doanh nghiệp có thể đạt doanh thu ấn tượng nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc tối ưu hóa lợi nhuận ròng. Đây là vấn đề mà các doanh nghiệp cần xem xét kỹ khi lựa chọn mô hình kinh doanh.

2.2 Mô hình chú trọng lợi nhuận: Tập trung vào chi phí và hiệu quả

Lợi nhuận không chỉ phụ thuộc vào doanh thu, mà còn đến từ cách vận hành và quản lý chi phí của doanh nghiệp. Dưới đây là hai ví dụ tiêu biểu về hai cách tiếp cận khác nhau trong ngành bán lẻ giải trí:

- LiangpinPuzi: Doanh nghiệp này đạt lợi nhuận gộp cao nhưng lợi nhuận ròng lại đứng cuối bảng xếp hạng. Nguyên nhân chính là phần lớn cửa hàng thuộc sở hữu trực tiếp, kéo theo chi phí thuê mặt bằng và nhân công rất lớn, làm giảm mạnh tỷ suất lợi nhuận ròng.

- QiaQia Guazi: Với mô hình dựa trên hệ thống đại lý gồm hơn 400.000 nhà phân phối ngoại tuyến, QiaQia đạt lợi nhuận ròng cao nhất ngành, thậm chí vượt qua tổng lợi nhuận của bốn đối thủ cộng lại.

Lựa chọn mô hình kinh doanh phù hợp sẽ tối ưu doanh thu hay lợi nhuận

Bài học từ mô hình chú trọng lợi nhuận

Các doanh nghiệp chú trọng đến lợi nhuận ròng thường ưu tiên các mô hình kinh doanh giúp tối ưu chi phí vận hành. Một số lợi thế rõ ràng của mô hình này bao gồm:

- Tận dụng hệ thống đại lý: Thay vì gánh nặng chi phí từ việc sở hữu trực tiếp, hệ thống đại lý cho phép phân tán rủi ro tài chính và tối ưu chi phí nhân sự.

- Hiệu quả vận hành cao: Các doanh nghiệp như QiaQia đã chứng minh rằng mô hình dựa trên mạng lưới phân phối rộng lớn có thể mang lại lợi nhuận ròng vượt trội.

3. Cách chọn mô hình kinh doanh phù hợp với mục tiêu doanh nghiệp

Việc lựa chọn mô hình kinh doanh là một quyết định chiến lược quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển và thành công lâu dài của doanh nghiệp. Để đưa ra lựa chọn đúng đắn, doanh nghiệp cần:

3.1 Xác định rõ mục tiêu cốt lõi

Trước hết, doanh nghiệp cần làm rõ định hướng chiến lược:

- Mục tiêu doanh thu: Nếu doanh nghiệp ưu tiên mở rộng thị phần và gia tăng sự hiện diện trên thị trường, lựa chọn mô hình kinh doanh chú trọng doanh thu sẽ phù hợp.

- Mục tiêu lợi nhuận ròng: Nếu tập trung vào sự phát triển bền vững và tối ưu hóa hiệu quả tài chính, doanh nghiệp nên chọn mô hình giúp giảm thiểu chi phí và tăng tỷ suất lợi nhuận ròng.

3.2 Hiểu rõ đặc điểm của từng mô hình kinh doanh

Mỗi mô hình kinh doanh mang lại những lợi ích và hạn chế riêng. Dưới đây là một số gợi ý để doanh nghiệp cân nhắc:

- Nếu mục tiêu là doanh thu lớn: Mô hình tập trung thương mại điện tử (e-commerce) sẽ là lựa chọn tối ưu.

Lợi thế: Mở rộng thị trường nhanh chóng, giảm giới hạn địa lý, và đáp ứng xu hướng tiêu dùng trực tuyến.

- Nếu mục tiêu là giảm chi phí vận hành: Mô hình nhượng quyền thương mại (franchise) sẽ phù hợp nhất.

Lợi thế: Phân tán rủi ro, giảm áp lực vận hành trực tiếp và mở rộng quy mô hiệu quả.

- Nếu mục tiêu là tối ưu lợi nhuận ròng: Hệ thống đại lý hoặc phân phối truyền thống sẽ là lựa chọn chiến lược.

Lợi thế: Chi phí vận hành thấp hơn và hiệu quả tài chính vượt trội.

Kết luận

Lựa chọn mô hình kinh doanh không chỉ đơn thuần là quyết định vận hành mà còn phản ánh tầm nhìn chiến lược của doanh nghiệp. Để đạt được thành công, doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ lưỡng mục tiêu cốt lõi, đặc điểm của từng mô hình kinh doanh và khả năng áp dụng linh hoạt .

Để tối ưu hóa cả doanh thu và lợi nhuận, doanh nghiệp có thể cân nhắc áp dụng mô hình “nhượng quyền lớn” (Big Franchising) – một giải pháp toàn diện kết hợp các yếu tố tiên tiến của thị trường hiện đại.

- Tích hợp đa dạng mô hình kinh doanh: Kết hợp giữa nhượng quyền truyền thống, bán lẻ hiện đại, và các kênh bán hàng mới.

- Ứng dụng công nghệ hiện đại: Sử dụng O2O (Online-to-Offline), kho thành viên, và các xu hướng mới trong ngành bán lẻ để tối ưu chi phí và mở rộng phạm vi hoạt động.

- Hài hòa mục tiêu doanh thu và lợi nhuận: Nhượng quyền lớn cho phép doanh nghiệp đạt được sự cân bằng giữa tăng trưởng doanh thu và hiệu quả tài chính dài hạn.
Để nâng cao năng lực và cấp nhật những kiến thức, giải pháp hiệu quả trong kinh doanh mô hình nhượng quyền, bạn có thể tham khảo ngay khóa học Master Franchise Business: Xây dựng mô hình thương hiệu nhượng quyền bài bản và bùng nổ được tổ chức bởi trường Doanh Nhân Bán lẻ và Nhượng Quyền tại Việt Nam - Sra.