Làn sóng mở chuỗi: Doanh nghiệp cần tránh 4 “cái bẫy chết người” nào?

Trong cơn “sóng thần” mở rộng chuỗi, lợi nhuận cao và tốc độ tăng trưởng nhanh dường như là giấc mơ của mọi doanh nghiệp. Nhưng đằng sau bức tranh tưởng chừng rực rỡ ấy, là những “bãi mìn” tiềm ẩn: mở rộng quá đà, phụ thuộc nguồn lực, rối loạn quản trị và bão hòa thị trường. Nếu không kịp nhận diện, ngay cả thương hiệu mạnh nhất cũng có thể sụp đổ chỉ sau một đêm.

Theo Tiến sĩ Mã Thụy Quang trong luận án Tiến sĩ tại Đại học Bách khoa Hồng Kông “Lợi nhuận đơn vị cửa hàng, lựa chọn chiến lược chuỗi và hiệu suất tăng trưởng doanh nghiệp -  Nghiên cứu đa ngành”, quá trình mở rộng chuỗi không chỉ kiểm chứng năng lực sinh lời, mà còn là bài test toàn diện về chiến lược, tổ chức và phân bổ nguồn lực.

Bài viết này phân tích 4 “cái bẫy tử thần” trong hành trình mở rộng chuỗi – giúp doanh nghiệp duy trì tỉnh táo và giữ được chiến lược bền vững khi tăng tốc.

01. Cái bẫy thành công 

Ở giai đoạn đầu mở chuỗi, lợi nhuận đơn cửa hàng thường được xem là “dấu hiệu thành công có thể nhân bản”. Tuy nhiên, chính mức lợi nhuận cao ấy lại là con dao hai lưỡi.

Doanh nghiệp dễ rơi vào “bẫy thành công” -  tức say mê với công thức đã thắng mà quên mất bối cảnh thị trường luôn biến động. Khi mở rộng sang khu vực khác, điều kiện thị trường, hành vi tiêu dùng, hay chi phí vận hành đều thay đổi. Kết quả: mô hình từng sinh lời có thể mất tác dụng.

Bên cạnh đó vẫn còn một rủi ro khác là tự mãn tổ chức. Khi đội ngũ tin rằng “cứ làm như cũ là thắng”, năng lực sáng tạo và thích ứng giảm mạnh. Chỉ cần một biến số như xu hướng mới, đối thủ mới hay khủng hoảng niềm tin, toàn bộ hệ thống có thể chững lại.

Vì vậy, hãy Giữ tỉnh táo, kiểm chứng liên tục mô hình thành công, và đừng để lợi nhuận ngắn hạn che khuất năng lực dài hạn.

Thành công ban đầu dễ khiến doanh nghiệp say chiến thắng – và quên rằng thị trường luôn thay đổi

02. Cái bẫy phụ thuộc 

Mở rộng chuỗi cần hai yếu tố sống còn: vốn và chuỗi cung ứng ổn định. Nhưng nếu phụ thuộc quá mức vào một nguồn duy nhất, đó là “điểm tử”.

• Phụ thuộc vào nhà cung ứng: Một thương hiệu F&B nếu nguyên liệu chính bị gián đoạn - do biến động giá, vận chuyển hoặc phá sản đối tác - toàn bộ chuỗi có thể tê liệt.
• Phụ thuộc vào vốn vay hoặc một nhà đầu tư: Khi tăng trưởng dựa hoàn toàn vào nợ hoặc một quỹ duy nhất, doanh nghiệp dễ rơi vào khủng hoảng dòng tiền khi thị trường đảo chiều.

Theo nghiên cứu của TS. Mã Thụy Quang, phân tán rủi ro là chiến lược sống còn: đa dạng hóa nhà cung ứng, kênh tài chính, và ứng dụng công nghệ số để giám sát chuỗi giá trị theo thời gian thực.

Do đó đừng chỉ nghĩ đến tăng trưởng - hãy nghĩ đến tính dẻo dai hệ thống.

Phụ thuộc vào một nguồn vốn, một nhà cung ứng hay một nhà đầu tư duy nhất – đều là điểm tử của chuỗi

03. Cái bẫy quản trị 

Chuỗi càng lớn, quản trị càng phức tạp. Tiêu chuẩn hóa quy trình giúp đảm bảo chất lượng, nhưng nếu lạm dụng, nó trở thành xiềng xích bóp nghẹt sáng tạo.

• Khi số lượng cửa hàng tăng, ban điều hành phải đối mặt với hàng loạt thách thức: kiểm soát vận hành, truyền thông nội bộ, đào tạo nhân sự và duy trì văn hóa thương hiệu.
• Sự cứng nhắc trong quy trình khiến đội ngũ mất khả năng ứng biến trước thay đổi của khách hàng hoặc thị trường.

Nếu không có hệ thống quản trị số hóa và cơ chế phản hồi linh hoạt, rủi ro mất kiểm soát là rất cao - từ trải nghiệm khách hàng không đồng nhất đến xung đột giữa trung ương và chi nhánh.

👉 Tiêu chuẩn hóa cần đi cùng “linh hoạt hóa” - hệ thống phải đủ chặt để kiểm soát, và đủ mở để thích nghi.

Chuỗi càng lớn – quản trị càng phức tạp. Tiêu chuẩn hóa mà thiếu linh hoạt sẽ giết chết sáng tạo

04. Cái bẫy bão hòa 

Không phải cứ thêm cửa hàng là thêm doanh thu. Khi thị trường chạm ngưỡng bão hòa, mỗi cửa hàng mới có thể không còn đóng góp lợi nhuận mà ngược lại, làm giảm biên lợi nhuận chung.

Biểu hiện của bão hòa:

• Mở thêm cửa hàng nhưng doanh số không tăng.
• Chi phí marketing và thuê mặt bằng tăng nhanh hơn tốc độ doanh thu.
• Thị phần bị chia nhỏ, lợi nhuận giảm dần.

Đặc biệt, trong các ngành có sự khác biệt vùng miền hoặc yếu tố văn hóa tiêu dùng mạnh, mở rộng theo kiểu “copy-paste” có thể phản tác dụng.

👉 Bài học: Đừng mở thêm, hãy đào sâu - tối ưu thị phần tại khu vực hiện hữu, phát triển sản phẩm mới, hoặc mở thị trường liền kề có nhu cầu tương tự.

Không phải cứ thêm cửa hàng là thêm doanh thu – đôi khi, mở thêm lại là bước lùi

Kết luận - Tăng trưởng bền vững bắt đầu từ tư duy tỉnh táo

Mở rộng chuỗi là con dao hai lưỡi. Nó có thể giúp doanh nghiệp “bật quy mô” nhanh chóng, nhưng cũng dễ khiến hệ thống sụp đổ nếu mất cân bằng giữa tốc độ và năng lực quản trị.

Bốn “cái bẫy chết người” - thành công ảo tưởng, phụ thuộc nguồn lực, quản trị phức tạp và thị trường bão hòa, chính là phép thử năng lực chiến lược của bất kỳ thương hiệu nào.

Chìa khóa nằm ở 4 điểm:

1. Phân tán rủi ro – cả về vốn, nguồn cung và mô hình vận hành.
    
2. Trao quyền cho dữ liệu & công nghệ – để kiểm soát và dự báo thay vì phản ứng.
    
3. Cân bằng giữa tiêu chuẩn và linh hoạt – giữ bản sắc thương hiệu nhưng vẫn tùy biến địa phương.
    
4. Đánh giá định kỳ “sức khỏe tăng trưởng” – mở rộng không phải là đích, mà là hành trình tối ưu hệ thống.

Mở rộng chuỗi không phải cuộc đua “ai mở nhiều hơn”, mà là “ai mở bền hơn”.

Thành công thật sự không nằm ở số lượng cửa hàng, mà ở độ sâu vận hành và năng lực thích ứng của hệ thống.

Nếu doanh nghiệp của bạn đang trong giai đoạn mở rộng chuỗi và muốn nhân bản mô hình kinh doanh một cách bền vững, hãy tham khảo khóa Chuỗi 4.0 – Đóng gói & Nhân bản Mô hình Kinh doanh Chuỗi Dẫn đầu Ngành tại Trường Doanh Nhân Chuỗi & Nhượng Quyền Việt Nam (SRA).