Gần đây, CEO Disney Bob Chapek đã làm dấy lên làn sóng tranh luận khi tuyên bố rằng: "Disney vẫn có thể sống tốt ngay cả khi không có thị trường Trung Quốc." Câu nói này nhanh chóng thu hút sự chú ý của giới truyền thông, nhưng sự thật đằng sau phát biểu này là gì?

Dù nhìn từ một góc độ nào đó, Disney có thể không phụ thuộc hoàn toàn vào Trung Quốc để duy trì phòng vé. Tuy nhiên, khi nhìn sâu hơn từ góc độ nhượng quyền thương hiệu, tổn thất mà Disney phải chịu sẽ không chỉ dừng lại ở doanh thu từ phim ảnh.

1. Disney và chiến lược nhượng quyền thương hiệu: Sức mạnh ẩn sau màn ảnh

Disney không chỉ là một hãng phim. Họ đã xây dựng một mô hình kinh doanh đa chiều dựa trên chiến lược nhượng quyền thương hiệu, cho phép tối ưu hóa doanh thu từ từng "đứa con tinh thần". Dưới đây là 5 vòng kiếm tiền chủ đạo đã giúp Disney trở thành "gã khổng lồ" của ngành giải trí.

1.1 Doanh thu từ phim ảnh và bản quyền phim 

Phim ảnh là nền tảng khởi đầu trong hệ sinh thái kinh doanh của Disney. Những bộ phim như Frozen, Spider-Man hay Mickey Mouse không chỉ đơn thuần là sản phẩm nghệ thuật mà còn là bước đệm để xây dựng thương hiệu toàn cầu.

Dù vậy, doanh thu từ phòng vé chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tổng lợi nhuận. Ví dụ:

- Spider-Man: Phòng vé thu về 7,236 tỷ NDT, nhưng doanh thu sản phẩm phái sinh đạt 16,387 tỷ NDT, gấp hơn 2 lần.

- Frozen: Phòng vé đạt 2,74 tỷ NDT, nhưng sản phẩm phái sinh mang lại 10,588 tỷ NDT, gấp 3,9 lần.

- Mickey Mouse: Phòng vé chỉ đạt 457 triệu NDT, nhưng doanh thu bán lẻ sản phẩm lên tới 79,531 tỷ NDT, gấp 174 lần!

1.2 Nhượng quyền thương mại hóa nhãn hiệu 

Từ năm 1929, Disney đã mở rộng nhượng quyền cho hơn 5.000 đối tác toàn cầu, từ bút chì, cặp sách, đến quần áo cao cấp và đồ chơi công nghệ. Những sản phẩm này mang lại dòng tiền ổn định và bền vững.

Disney không chỉ bán sản phẩm, mà còn bán giấc mơ và câu chuyện ẩn sau mỗi nhân vật. Điều này lý giải vì sao các thương hiệu khác khó đạt được thành công tương tự nếu thiếu IP (intellectual property) mạnh mẽ.

Nhượng quyền thương hiêu

1.3 Công viên giải trí và dịch vụ liên kết

Công viên Disney là ví dụ điển hình về sức mạnh của chuỗi nhượng quyền và liên kết dịch vụ. Mỗi năm, công viên Disney thu hút hàng triệu khách du lịch, đóng góp doanh thu khổng lồ.

- Ví dụ: Tokyo Disneyland từ 2015–2018 đã mang lại lợi nhuận lên tới 3094 tỷ Yên Nhật (185,7 tỷ NDT).

Không chỉ vậy, Disney còn hợp tác với những thương hiệu hàng đầu như Coca-Cola, Toyota, LG để tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng và tạo thêm nguồn thu nhập.

1.4 Chuỗi cửa hàng Disney

Các cửa hàng Disney không chỉ là điểm bán sản phẩm mà còn là nơi kết nối thương hiệu với khách hàng trên toàn thế giới. Hiện nay:

- Bắc Mỹ có hơn 200 cửa hàng,

- Nhật Bản có 40 cửa hàng,

- Châu Âu có hơn 70 cửa hàng.

Doanh thu từ các cửa hàng này mang lại lợi nhuận đáng kể, đồng thời củng cố vị thế thương hiệu toàn cầu.

1.5 Truyền thông và phát triển nền tảng số 

Disney đã đầu tư mạnh mẽ vào các nền tảng truyền thông, từ Disney+ đến các phương tiện truyền thông truyền thống, để mở rộng phạm vi ảnh hưởng. Chiến lược này không chỉ giúp Disney tăng cường nhận diện thương hiệu mà còn tạo điều kiện phát triển các mô hình nhượng quyền liên quan.

2. Nếu không có thị trường Trung Quốc, Disney sẽ mất gì?

Dựa trên mô hình kinh doanh 5 vòng của Disney, có thể thấy rằng phim ảnh chỉ đóng vai trò như bước khởi đầu chiến lược. Giá trị thực sự và sự bền vững của thương hiệu Disney đến từ các hoạt động nhượng quyền mở rộng sau đó.

Nếu Disney không còn thị trường Trung Quốc, tổn thất sẽ không chỉ dừng lại ở doanh thu phòng vé. Sự thiếu hụt này sẽ kéo theo những tác động tiêu cực lan tỏa đến các vòng kinh doanh tiếp theo, bao gồm thương mại hóa nhãn hiệu, doanh thu từ công viên giải trí, và chuỗi cửa hàng nhượng quyền.

Một ví dụ điển hình là dòng sản phẩm phái sinh từ bộ phim Frozen. Tại thị trường Trung Quốc, doanh thu từ các sản phẩm này chiếm hơn 20% tổng doanh thu toàn cầu. Việc mất đi thị trường quan trọng này không chỉ làm giảm doanh thu trực tiếp mà còn gây gián đoạn cho toàn bộ chuỗi giá trị nhượng quyền thương hiệu mà Disney đã dày công xây dựng.
 

Không có Trung Quốc, Disney có thể tồn tại tốt không?

Sự phụ thuộc chiến lược vào một thị trường lớn như Trung Quốc cho thấy vai trò không thể thay thế của khu vực này trong hệ sinh thái toàn cầu của Disney. Việc điều chỉnh để đối phó với mất mát này sẽ là một thách thức lớn đối với thương hiệu.

Kết luận:

Dù Disney có thể sống sót mà không cần thị trường Trung Quốc, việc mất đi khu vực này đồng nghĩa với tổn thất lớn trong mô hình nhượng quyền thương hiệu, yếu tố cốt lõi giúp Disney phát triển bền vững. Câu chuyện của Disney là minh chứng rằng: Thành công không nằm ở sản phẩm đơn lẻ, mà là khả năng tối ưu hóa và mở rộng chuỗi giá trị.

Nếu bạn muốn hiểu sâu hơn về cách xây dựng và nhân bản mô hình kinh doanh qua nhượng quyền, khóa học "Nhượng quyền thương hiệu Master Franchise Business: Xây dựng mô hình thương hiệu nhượng quyền bài bản và bùng nổ từ chiến lược đến thực thi thành công" sẽ giúp bạn nắm vững chiến lược và thực tiễn để phát triển bền vững tại thị trường Việt Nam và quốc tế.