Trong các dự án nhượng quyền có giá trị lớn và thời hạn dài, quyền kinh doanh nhượng quyền ngày càng được coi là một loại tài sản tiềm năng để dùng làm tài sản đảm bảo khi vay vốn. Tuy nhiên, đây cũng là loại tài sản mang tính pháp lý đặc thù, liên quan đến yếu tố cấp phép và kiểm soát của cơ quan nhà nước. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ: Những điều cần biết và cách kiểm soát rủi ro hiệu quả.

1. Những điểm cần lưu ý khi thế chấp quyền nhượng quyền

1.1 Ký hợp đồng thế chấp với các điều khoản rõ ràng

Khi chủ sở hữu quyền nhượng quyền (franchisor hoặc franchisee) sử dụng quyền này để thế chấp, hợp đồng cần quy định rõ:

- Tài khoản chuyên dùng để thu phí và quy định kiểm soát tài khoản này;

- Thời hạn thế chấp;

- Cách thức thực hiện quyền thế chấp: kiểm soát thu phí, đấu giá quyền, chuyển nhượng;

- Điều kiện đăng ký và công khai thế chấp;

- Yêu cầu phê duyệt từ cơ quan có thẩm quyền;

- Hạn chế về quyền chuyển nhượng.

Những điểm cần lưu ý

1.2 Cần có sự chấp thuận từ cơ quan quản lý nhà nước

Quyền kinh doanh nhượng quyền thường phải được cơ quan nhà nước cấp phép, đặc biệt trong các ngành có điều kiện. Do đó, việc thế chấp quyền này cần được chấp thuận trước bởi cơ quan đã cấp phép, nếu không có thể làm mất hiệu lực pháp lý của hợp đồng thế chấp.

2. Các rủi ro pháp lý khi thế chấp quyền nhượng quyền 

2.1 Khung pháp lý chưa rõ ràng, nhiều điểm chưa thống nhất

Hiện nay, luật pháp Việt Nam mới chỉ quy định cụ thể việc thế chấp một số loại quyền như: quyền thu phí từ đường giao thông, nhà ở sinh viên... còn lại, quyền kinh doanh nhượng quyền chỉ được liệt kê chung dưới cụm “quyền khác được phép thế chấp theo pháp luật”, dẫn đến rủi ro khi xảy ra tranh chấp hoặc bị bác bỏ quyền thế chấp do không phù hợp với nguyên tắc vật quyền định hình.

2.2 Khó xác định giá trị tài sản thế chấp

Do quyền nhượng quyền thường đi kèm dự án lớn, dòng tiền dài hạn, phụ thuộc vào nhiều yếu tố (vận hành, thị trường, pháp lý...), nên việc định giá tài sản rất khó. Ngân hàng gặp khó khi xác định tỷ lệ cho vay, và hồ sơ dễ bị từ chối trong quá trình xét duyệt tín dụng.

2.3 Quyền thu phí chưa hình thành đủ hoặc không đảm bảo

Trong nhiều trường hợp:

- Dự án chưa nghiệm thu;

- Thiếu vốn triển khai;

- Công trình chưa hoàn tất;

- Vướng mắc pháp lý khiến hoạt động kinh doanh trì hoãn…

=> Dẫn đến chưa thể hình thành quyền thu phí, khiến tài sản thế chấp không đủ giá trị hoặc không phát huy tác dụng.

2.4 Giới hạn trong khả năng chuyển nhượng quyền

Một số quyền nhượng quyền chỉ được cấp cho doanh nghiệp có điều kiện, như:

- Cấp nước;

- Cung cấp điện;

- Xử lý nước thải...

Trong những trường hợp này, quyền nhượng quyền không được phép tự do chuyển nhượng, trừ khi hợp đồng và cơ quan cấp phép cho phép rõ ràng. Điều này làm giảm tính thanh khoản của tài sản thế chấp.

2.5 Quy trình đăng ký thế chấp còn thiếu thống nhất

Mặc dù Luật Vật quyền có quy định về đăng ký thế chấp tài sản, nhưng chưa có hướng dẫn cụ thể cho quyền nhượng quyền. Trong thực tế:

- Khó xác định cơ quan đăng ký;

- Nhiều ngân hàng chỉ nhận được công văn “đồng ý thế chấp” thay vì xác nhận đăng ký chính thức;

- Dẫn đến rủi ro mất quyền ưu tiên thanh toán khi xảy ra tranh chấp.

Những điều cần biết và cách kiểm soát rủi ro pháp lý

3. Đề xuất giải pháp kiểm soát rủi ro khi thế chấp quyền nhượng quyền 

3.1 Cần có hướng dẫn chính thức từ Tòa án Nhân dân Tối cao

Cơ quan tư pháp tối cao cần ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể:

- Những loại quyền nào được phép thế chấp;

- Thủ tục đăng ký;

- Hiệu lực của việc thế chấp;

- Cơ chế xử lý tranh chấp.

Điều này giúp hệ thống ngân hàng và doanh nghiệp vận hành thống nhất và hợp pháp.

3.2 Thực hiện thẩm định tài sản kỹ lưỡng trước cho vay

Tổ chức tín dụng cần:

- Kiểm tra pháp lý dự án;

- Phân tích dòng tiền tương lai;

- Đánh giá giá trị tài sản thông qua đơn vị định giá;

- Đảm bảo tính khả thi và khả năng thu hồi vốn trong kịch bản xấu.

3.3 Ghi rõ quyền thế chấp trong hợp đồng nhượng quyền

Hợp đồng nhượng quyền cần:

- Ghi rõ điều khoản cho phép sử dụng quyền để thế chấp;

- Có văn bản đồng ý từ cơ quan cấp phép;

- Cam kết không thu hồi quyền trong thời gian thế chấp (nếu không có vi phạm nghiêm trọng).

3.4 Đảm bảo đăng ký thế chấp hợp lệ

Cần xác minh cơ quan có thẩm quyền đăng ký quyền nhượng quyền và thực hiện đúng quy trình đăng ký thế chấp để bảo vệ quyền lợi trước pháp luật.

3.5 Ký thỏa thuận kiểm soát tài khoản thu phí

Để bảo vệ dòng tiền, ngân hàng nên:

- Thiết lập tài khoản chuyên thu;

- Ký thỏa thuận kiểm soát tài khoản với bên vay;

- Giám sát dòng tiền từ hoạt động kinh doanh nhượng quyền theo thời gian thực.

Kết Luận

Thế chấp quyền kinh doanh nhượng quyền là hình thức tài sản đảm bảo tiềm năng nhưng cũng ẩn chứa nhiều rủi ro pháp lý do đặc thù liên quan đến phê duyệt, chuyển nhượng và định giá. Bạn đang muốn hiểu rõ hơn về vận hành, chuyển nhượng hoặc định giá quyền kinh doanh nhượng quyền một cách bài bản?
Hãy đăng ký ngay khoá học Master Franchise Business: “Chiến lược Nhượng quyền Bài bản và Bùng Nổ để được hướng dẫn bởi các chuyên gia thực chiến, giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực nhượng quyền và quản trị rủi ro đầu tư.