Nhượng quyền thương mại đang là xu hướng phát triển mạnh mẽ trong ngành bán lẻ tại Việt Nam. Tuy nhiên, yếu tố tài chính trong mô hình này lại là một thách thức lớn đối với nhiều doanh nghiệp và nhà đầu tư. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các yếu tố tài chính quan trọng bao gồm cơ cấu chi phí và đầu tư, P/L (profit and loss) và CF (cash flow), cùng phương án đảm bảo rủi ro cho nhà đầu tư.

1. Cơ cấu chi phí và đầu tư

Cơ cấu chi phí

Cơ cấu chi phí trong mô hình nhượng quyền bao gồm nhiều hạng mục khác nhau mà nhà đầu tư cần phải xem xét kỹ lưỡng. Dưới đây là những chi phí chính mà nhà đầu tư cần chuẩn bị:

• Phí nhượng quyền ban đầu: Đây là khoản phí mà nhà đầu tư phải trả để được phép sử dụng thương hiệu và mô hình kinh doanh của bên nhượng quyền. Theo báo cáo của Hiệp hội Nhượng quyền Thế giới, phí nhượng quyền ban đầu tại Việt Nam thường dao động từ 300 triệu đến 1.5 tỷ đồng, tùy thuộc vào thương hiệu và lĩnh vực kinh doanh .

• Chi phí xây dựng và trang bị: Bao gồm chi phí thuê mặt bằng, xây dựng cơ sở hạ tầng, trang bị nội thất, thiết bị, và công cụ dụng cụ. Chi phí này có thể chiếm từ 50% đến 70% tổng vốn đầu tư ban đầu.

• Phí quảng cáo và tiếp thị: Nhà đầu tư thường phải đóng góp một phần doanh thu hàng tháng vào quỹ quảng cáo và tiếp thị của hệ thống. Tỷ lệ này thường từ 2% đến 5% doanh thu hàng tháng .

• Chi phí vận hành: Bao gồm lương nhân viên, chi phí nguyên vật liệu, tiền điện, nước, và các chi phí quản lý khác. Chi phí vận hành thường chiếm khoảng 30% đến 40% doanh thu hàng tháng.

Thời gian hoàn vốn

Thời gian hoàn vốn là một yếu tố quan trọng mà bất kỳ nhà đầu tư nào cũng quan tâm. Theo nghiên cứu của Nielsen năm 2023, thời gian hoàn vốn trung bình cho một dự án nhượng quyền tại Việt Nam là từ 20 đến 28 tháng. Tuy nhiên, thời gian này có thể thay đổi tùy thuộc vào ngành nghề kinh doanh, vị trí của cửa hàng, và hiệu quả quản lý .

2. P/L (Profit and Loss) và CF (Cash Flow) thực tế

P/L và CF là hai chỉ số tài chính quan trọng mà nhà đầu tư cần theo dõi sát sao để đánh giá hiệu quả kinh doanh.

• Profit and Loss (P/L): Chỉ số này phản ánh lợi nhuận hoặc lỗ của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định. Theo báo cáo của PwC năm 2023, lợi nhuận trước thuế trung bình của các cửa hàng nhượng quyền tại Việt Nam là khoảng 12% đến 18% doanh thu .

• Cash Flow (CF): Dòng tiền mặt là chỉ số cho biết lượng tiền vào và ra khỏi doanh nghiệp trong một khoảng thời gian. Dòng tiền mặt dương cho thấy doanh nghiệp đang có đủ tiền để trang trải các chi phí vận hành và đầu tư. Ngược lại, dòng tiền mặt âm có thể là dấu hiệu của các vấn đề tài chính nghiêm trọng.

Theo báo cáo của McKinsey năm 2024, dòng tiền mặt trung bình của các doanh nghiệp nhượng quyền tại Việt Nam thường ổn định sau 8 đến 14 tháng hoạt động. Tuy nhiên, việc quản lý dòng tiền mặt vẫn là một thách thức lớn đối với nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của quá trình kinh doanh .

3. Phương án đảm bảo rủi ro cho nhà đầu tư

Để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo lợi ích cho nhà đầu tư, các doanh nghiệp nhượng quyền cần có các phương án bảo vệ và hỗ trợ hiệu quả. Dưới đây là một số phương án phổ biến:

• Chính sách đồng hành và hỗ trợ: Nhiều thương hiệu nhượng quyền cam kết đồng hành và hỗ trợ nhà đầu tư trong suốt quá trình kinh doanh. Điều này bao gồm việc cung cấp đào tạo, tư vấn quản lý, và hỗ trợ tiếp thị. Theo khảo sát của Hiệp hội Nhượng quyền Quốc tế năm 2022, 75% các thương hiệu nhượng quyền tại Việt Nam có chính sách đồng hành và hỗ trợ nhà đầu tư .

• Chính sách san sẻ rủi ro: Một số doanh nghiệp áp dụng chính sách san sẻ rủi ro, trong đó bên nhượng quyền sẽ chia sẻ một phần lỗ với nhà đầu tư trong trường hợp kinh doanh không đạt được kết quả như mong đợi. Chính sách này giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho nhà đầu tư và tạo động lực để bên nhượng quyền cung cấp hỗ trợ tốt hơn .

• Chính sách mua lại điểm bán: Một số thương hiệu cam kết mua lại điểm bán của nhà đầu tư nếu kinh doanh không hiệu quả. Điều này giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro mất vốn và tăng cường niềm tin vào mô hình nhượng quyền. Theo báo cáo của Nielsen vào năm 2024, khoảng 25% các thương hiệu nhượng quyền tại Việt Nam có chính sách mua lại điểm bán .

4. Kết luận

Yếu tố tài chính trong mô hình nhượng quyền là một khía cạnh phức tạp và đòi hỏi sự hiểu biết sâu. Để thành công, nhà đầu tư cần phải nắm rõ cơ cấu chi phí và đầu tư, theo dõi sát sao các chỉ số P/L và CF, và lựa chọn các thương hiệu có chính sách đảm bảo rủi ro hiệu quả. Bằng cách hiểu rõ và chuẩn bị kỹ lưỡng cho từng yếu tố này, nhà đầu tư mới có thể tận dụng hết tiềm năng của mô hình nhượng quyền và đạt được sự thành công bền vững.